Prkosno, glasno i svečano: Počela 34. Međunarodna tribina kompozitora
Šest novih kompozicija srpskih kompozitora različitih generacija
Međunarodna tribina kompozitora otvorena je ove godine po trideset i četvrti put svečanim koncertom Hora i Simfonijskog orkestra RTS-a u Kolarčevoj zadužbini pod dirigentskom palicom Olge Biserčić. Prkosno i glasno.
Prkosno – zbog činjenice da u godini kada Udruženje kompozitora Srbije slavi 80 godina postojanja, Ministarstvo kulture nije podržalo održavanje ovog festivala, kao ni prestižnu nagradu Stevan Mokranjac. Sokoj ostaje kao jedina stub oslonac ovom festivalu i srpskim kompozitorima.
Naizgled, svako ko se našao na koncertu, mogao je steći utisak da pred Tribinom ne postoje nikakve finansijske poteškoće. Parter Velike dvorane je bio gotovo u potpunosti popunjen, a tokom koncerta su se popunjavala i mesta na balkonu. Bilo je stručne publike, mladih kompozitora, kompozitora sa dugom istorijom na Tribini, slušalaca klasične muzike, ali i onih koji se usuđuju da se uhvate u koštac sa savremenom muzikom.
Glasno – zbog toga što je na koncertu otvaranja izvedeno čak šest premijernih dela srpskih kompozitora za hor i simfonijski orkestar.
Prkosno, glasno i svečano - tako je bilo svečano otvaranje 34. Međunarodne tribine kompozitora.
Nakon svečane dodele nagrade Stevan Mokranjac kompozitorki Milici Đorđević i obraćanja predsednika UKS-a, Radeta Radivojevića, u kom je publici predstavio izazove sa kojima se Tribina ove godine suočava, Simfonijski orkestar i Hor RTS-a i dirigent Olga Biserčić imali su nimalo lak zadatak, kakav se dešava, štaviše, jedino na Tribini kompozitora.
Šest novih kompozicija srpskih kompozitora različitih generacija izabrano je za otvaranje: Igora Andrića, Dragane Jovanović, Zorana Komadine, Branke Popović, Damjana Jovičina i Milorada Marinkovića.
Iako nije bilo lako – ansambli su kod kompozitora tretirani prilično virtuozno i iscrpno - u interpretaciji se prepoznala studioznost dirigenta Olge Biserčić, koja je nastojala da program pripremi najbolje. Kompozicije su izvedene dobro.
Fotografija: Belkisa Beka AbudlovićNova dela srpskih kompozitora
Nije lako procenjivati interpretacije kompozicija koje se prvi put predstavljaju publici, još naročito ako one okupljaju dva velika ansambla i ako su partiture tih kompozicija guste, teške, virtuozne i iscrpne. Napravimo kratak pregled utisaka nakon slušanja kompozicija.
Usnula pisma Igora Andrića proistekla su iz istoimenog oratorijuma koji je kompozitor posvetio žrtvama streljanja 21. oktobra 1941. godine u Kragujevcu. Tekst koji je kompozitor koristio odabran je na osnovu pisama koja su streljani ostavili iza sebe svojim bližnjima. Ovo veoma uspešno delo, glomaznog, oratorijumskog zvuka, kompaktno je i sonorno. Andrić na vrlo precizan način tretira hor i orkestar, stvarajući specifičnu muzičku dubinu koja je potresno preslikala tekst na muzički sadržaj.
Mala od vrteške Dragane Jovanović, nastala na stihove Aleksandra Milankovića, pokriva temu rata i deteta u ratu. Kompozicija je puna različitih emotivnih stanja, baš kao kod deteta koje proživljava podjednako sreću, tugu i bes. To se prepoznaje u specifičnoj atmosferi koju je kompozitorka muzikom formirala, a u kojoj se uočavaju i trenuci kvazi-valcera. Delo traži da se nadogradi u neku obimniju formu budući da se muzički materijal konstantno širi.
Kompozicija V.R. Ibi voram oculis nostris Zorana Komadine nastala je kao odgovor kompozitora na tragične događaje koji su desili u maju mesecu 2023. godine. I zaista, to se i oseća u samoj muzici. Prepoznaje se njena formalna neodređenost u smislu njenog odlaska ka zvučnosti oratorijuma ili čak rekvijema. To dodatno potcrtava i sam tekst koji se sastoji iz kratkih fraza-stihova Dies ire, Gospodi pomiluj, Kyrie eleison i sl.
Delo Milje Branke Popović napisano je na stihove Macua Bašoa. Poput samog naslova, muzički tok kompozicije jeste sačinjen iz preplitanja melodija i grupa instrumenata koji te melodije prožimaju u ukupnom zvuku.Ipak, prozračnost fakture jeste dominantna odlika ove kompozicije.
Beg golubova iz palate Damjana Jovičina je delo koje je svojim muzičkim sadržajem kompleksno. Jovičin pravi kolaž različitih muzičkih materijala i različitih stilova koji se zajedno udružuju u nekakav fantazmagorični zvuk.
Poslednje delo sa repertoara jeste kompozicija Himna Milorada Marinković koja je pisana na istoimenu pesmu Miloša Crnjanskog. Partitura orkestra je izrazito simfonizirana i prati je hor čija je struktura izgrađena u homofonom zvuku sa jakim kontrastima između ova dva ansambla. Naboj poezije Crnjanskog je ispraćen muzikom koja kulminira oko određenih delova samog teksutalnog predloška.
Dobro savladane partiture
Hor i Simfonijski orkestar je dobro savladao partiture ovih šest kompozicija. Bio je to jedan veliki posao, veliki izazov.
Dirigent Olga Biserčić je nastojala da bude jasna prilikom izvođenja u svojim pokretima, da istakne sve neophodne činioce ovih glomaznih kompozicija i da, u meri u kojoj je to za ovu priliku bilo moguće, podvuče specifičnosti svake kompozicije.
Svedoci smo činjenice da se orkestarska i vokalno-instrumentalna muzika kod nas retko izvodi, naročito muzika srpskih kompozitora. Iako naša publika nije navikla da u jednoj večeri sluša sluša šest izrazito izražajnih kompozicija koje imaju vrlo jake tekstualne predloške i jaku unutrašnju strukturu, strpljivo je i sa ushićenjem ispratla ceo koncert. Naznačimo da pauze nije bilo!
Olga Biserčić, dirigent
Fotografija: Belkisa Beka AbdulovićSimfonijski orkestar i Hor RTS-a i dirigent Olga Biserčić imali su nimalo lak zadatak, kakav se dešava, štaviše, jedino na Tribini kompozitora.
Zanimljivo je još primetiti kao zajednički činilac većine kompozicija sa repertoara to da su se u njima kompozitori bavili (ili inspirisali) nemilim događajima iz daleke i bliske prošlosti (Andrić, Komadina, Marinković, Jovanović). Zajednička odrednica im je stradanje. To pokazuje da osećanja koja dolaze sa tim tinjaju u našim bićima, a da su ih kompozitori preneli u muziku. Utoliko je više važan ovaj koncert i dela koja su izvedena!
I na kraju, selektorka Tribine, Tatjana Milošević-Mijanović i ceo tim Tribine, nije ustuknuo pred izazovima. Ovim koncertom otklonili su zabludu o (ne)važnosti Tribine kompozitora.